Sugarai

LABORARI|2015/09/19

Peio Harluxet Hergarai bailaran (Garazialdea) sutarako egurra ekoizteko helburuz sortu den Sugarai elkartean ari da. Iratiko basoaren bazterrean bizi diren Behorlegi, Mendibe, Lekunberri, Ahatsa, Aintzile eta Duzunaritze herriei bizi berria eman nahi diote mendietako altxorra ustiatuz.

Proiektu bat sortu da Hergarain egurraren inguruan…

2009an, “Hergarai bizi” elkartearekin, Hergarai ibarreko ate idekitzearen programan, oihaneko bisita bat antolatu genuen eta Mendibeko segeriaren aurkezpen bat. Lan egiteko pista bat izan zen, bazela zerbait egiteko Hergarain egurraren inguruan. Hergaraitar batzuekin lau urtez ari izan gira pentsaketan. Ohartu gira bazela baliabidea eta merkatua tresna baten sortzeko.
2013an, merkatu estudio bat egin dugu, lan postu baten sortzeko zonbat egur behar zen ekoiztu eta saldu kantifikatzeko. 2014an, “Sugarai” elkartea sortu dugu aktibitate horren estruturatzeko. Urtez batez, 2014 urte guzian, elkartekoek dute egurra moztu eta saldu, laguntzaile bezala. Hamabi gira, hergaraitarrak eta Hergaraiko herriko auzapezak edo herrietako ordezkariak. Elkartearen sortzeak azken detaillen ikusteko eta moldatzeko parada eman dauku, kooperatifa sortu aintzin.

Oihan batzu laborarienak dira, zer da beren interesa proietu hortan?

%80-85a, 730 hektara, oihan pribatuak eta ardurenean etxalde batzutan dira. %15-20a, 1.000 hektara, sindikatekoak dira. Jabe guziak SCIC koperatiba berri hortan izanen dira. Gure desmartxan pentsatu dugu erosten dugun egurraren parte bat utzi beharko dela kapitalean. Egin ginuen diagnostikan,  eta laborariek erraiten zutena zen, azken 50 urtetan laborantxa hazkuntzan berezitu dela. Berezitze denbora hortan, inguruko aktibitateak, oihanaren lan guziak, baztertuak izan dira.

Oihanak interes ekonomikoa badu etxaldearendako, ekoizpena direktoki saltzen da, lanik gabe. Diru iturri bat izaiten ahal da. Bestalde, oihana zinez konsideratua da patrimonio bezala, baina guti entretenitua da denbora eskasagatik. Gure lan bat da ere oihan horiek entretenitzea eta  egin ahala luzaz iraunaraztea. Hortan lotzen gira zinez energia berriztagarrien desmartxan.

Zer ekarriko du zuen proietuak Hergaraiko ibarrari?

Proietu berri horrek lan postu baten sortzea ekarriko du ibarrari. Azken urteetan, sortu baino gehiago galdu dira. Urrunago so eginez, holako proietu kolektiboa sortzean, Hergarain sortu dugun dinamika hori zinez konkretizatu nahi ginuen eta beste pertsona batzueri ideiak eman, Hergarain berean eta beste ibarretan.

Nola gauzatuko da zuen proietua?

Apirilaren 18an, kooperatifa sortu da. Egituratua da. Izen batzuk behar ziren ofiziala izaiteko. Hala nola bi ko-kudeatzaile gira: Pettan Daguerre eta ni. Erabaki orokorrak denen artean hartuko ditugu eta egunerokoaren kudeatzeko bi ko-kudeatzaileek eta langileak. Lan postua sortzen ari gira, SCIC baten muntatzeko ezin besteko baldintza baita (estatutuetan da). Langilea SCICeko partzuer da. Ekainan hasiko da.

Helburua da hemendik eta urte bat eta erdi, bi urteren buruan, koperatiba berak kudea dezan. Lehen urtetan, hamabiak ariko gira laguntzen. Larrazken huntan egur mozteak berriz abiatuko ditugu, eta anartean saldu behar ditugu jadanik moztuak izan direnak. Lehen urteetan, kanpoko laguntza galdeginez eginen dugu arbole botatzea, egurra puxkatzea, bastimendua eta materiala ukan arte. Mendibeko herriak lur zati bat erosi du herrian eta 2016an kooperatifak bere bastimendua eraikiko du.

Urte batez salmentak eta banaketak guhaurek egin ditugu. Estudiori esker badakigu merkatua hor dela. Horri fidatzen gira eta mozten dugu salduko dugunaren arabera. Bi produkto baditugu: egur puskak, ximindeietan baliatzen direnak, partikularreri saltzen ditugu, 60 eurotan ezterra, etxerat ekarria.

Bigarrena da egur xehekatia (egur plaketak), berogailuetan ezartzen dena. Mementoko aski guti baliatua da bainan gero ta gehiago izanen da, horrat buruz ari gira. Kolektibitateek berotzeko manera hori hautatuko dute gero eta gehiago. Erosteko mementoan inbeztizamendua karoeago balin bada ere, gero berotzeko energiak, egurrak, fiula baino kasik hamar aldiz gutiago balio du urtean. Partikularreri, enpreseri eta kolektibitateri saltzen dugu egur xehekatia, 65-70 eurotan ezterra. Pentsatzen dugu urte guziz 110.000 euro biltzea egurra salduz eta hori aski da fresen pagatzeko, maileguen ordaintzeko eta finitzean tresoreria pixka bat atxikitzeko. Egiten du 1000 ezterra egur puska eta beste hainbeste plaketa.

Diruz parte hartzeko deia luzatu duzue...

2014ko eguberriz hasia da. Helburua zen hastapeneko kapital sozial baten sortzea, kooperatifaren administratiboki sortzeko minimo bat ardietsi nahi ginuen, 30.000 euro. Parte batek ehun euro balio ditu, nahi bezain bat parte hartzen ahal dira bainan biltzar nagusian pertsona guziek botz bakarra ukanen dute. Mementoan, ihardokitze biziki onak ditugu eta erantzun batzu oraino jitekoak dira. Kapitala beti idekia da. SCIC-an 90 partzuer badira: Hergaraiko herriak eta beste batzuk ere, herri elkargoa, partikularrak, enpresa batzuk eta beste elkarte batzuk. SCIC horren berezitasun handiena hori da, nor nahi hartzen ahal du partzuer gisa, ez bakarrik partikularrak.
Udalbiltzak lagundu gaitu 10.000 euro emanez Sugarai elkartearen muntatzeko eta lehen xantierren egiteko.

Zer dira zuen helburuak epe labur eta luzeagoan?

Dinamika hori beti bizirik atxikitzea. Esplikatu nahi dugu ere barnekaldean kolektiboki egitura batzuen muntatzeko posibilitatea badela eta horren egiteko ez dela beldur ukan behar. Ekonomia mailan, aktibitatea sortzeko beste manera bat da. Proietu kolektiboa da gurea, holako beste proietuak sortzen badira, biziki kontent izanen gira gure experientzarekin laguntzen ahal badugu...
Galde guziak, manaketak, diruz parte hartzea… mailez egiten ahal dira: scicsugarai@gmail.com

Sorgin Beltz

"Sorgin Beltz"'-en olerki berria irakurgai".


www.elinberri.eus

Kattalin Sainte-Marie

"Bi estatuen antolaketa eta politika ezberdinek

mendialdea moldatu dute"

Kattalin Sainte-Marie dugu hilabeteko elkarrizketaren protagonista. Soziologian lizentziatu berria da eta Paueko Unibertsitatean Lurralde Garapen eta Antolaketa Masterra burutzen ari da. Bere inguruko arazoek erakarrita, Euskal Pirinioei buruzko azterketa sakona burutu du Gaindegiaren gidaritzapean eta Udalbiltzaren babesarekin.

>> BEHA: Lurralde garapena eta antolaketari buruzko master bat egiten ari zara Paueko Unibertsitatean. Zergatik ikerketa bat Euskal Pirinioari buruz eta ez, adibidez, Lapurdiko kostaldeari buruz?

KATTALIN SAINTE-MARIE: Udalbiltzaren Pirinioetan lan eta bizi ekimenaz jakinean nintzen eta horren baitan lan bat eramaiteko gogoa nuen. Baserrialdean kokatzen diren udalerrien problematikek naute bereziki interesatzen. Horrez gain, Euskaldun Gazteria elkarteko kide naiz. Baserrialdeko gazteen problematikei erantzuten dieten proiektuak plantan jartzen ditugunez, gai hauekiko hurbiltasun bat dut. Bestalde, Euskal Pirinioetan, mendialdean bizi naizenez, nire bizi eremuari buruzko ikerketa bat egiteak erakartzen ninduen. Azkenik, muga administratiboetatik haratago, mendiko lurralde gisa betidanik loturak izan dituzten udalerri horien errealitatea aztertzea oraindik positiboagoa iduritzen zitzaidan.

>> Zure ustez, aztertu dituzun udalerriek lurralde homogeneo bat osatzen al dute? Parekoak al dira, adibidez, Iholdi eta Ezkaroze edo Itsasu eta Etxalar?

Lurralde homogeneoa dela erran daiteke udalerri guztiak mendialdean kokatuak direlako eta kokapen horrek dakartzan ondorioekin bizi behar duelako Euskal Pirinioetan bizi den populazioak, adibidez, distantzia luzeak. Hala ere, azterketa honek erakusten du errealitate sozio-ekonomiko komunak bizi dituzten gisara, badirela iparralde-hegoalde edo ekialde-mendebalde mailako errealitate ezberdintasunak. Adibidez, iparralde eta hegoaldearen artean ekonomiako sektore batzuek eta besteek garrantzia desberdina dutela azpimarra daiteke; ekialde eta mendebaldearen artean, berriz, populazioaren dentsitatean eta zahartzean daude desberdintasunak.

>> Oso jende gutxi bizi da mendialdean, Euskal Herriko populakuntzaren %2,7 baino ez. Despopulazioa al da Pirinioetako arazo handiena?

Populazio galeraz gain, honek dakarren populazioaren zahartzea da problematikarik garrantzitsuena. Gazte ainitz joaten da mendialdetik, lana delarik arrazoi nagusia. Horrek populazioaren batez besteko adina gero eta zaharragoa izatea du ondorio. Horrela ohartzen gara mendialdean saldo naturala negatiboa dela, sortze baino hiltze gehiago bada Euskal Pirinioetan. Egoera aski problematikoa da, jadanik gutti populatua den eskualde batean sortzerik ez bada populazioaren galera areagotzen du. Immigrazioa eta gazteak herrian egoten laguntzea beharrezkoa da, beraz.

>> Pirinioen zati bat administrazio frantsesaren pean dago eta bestea espainiarrarenean. Zer ondorio ekarri dizkio zatiketak lurralde honi? Nabaritzen al da lurralde antolaketan?

Zatiketa horrek Euskal Pirinioen ipar eta hegoaldean bi errealitate desberdin izatea du ondorio. Bi estatuen antolaketa eta politika ezberdinek mendialdeko lurralde hori moldatu dute. Osasun edo hezkuntza mailako zerbitzu eskaintzari dagokionez, adibidez, bi estatuen antolaketa desberdina agertzen da. Bestalde, laborantza presenteago izatea iparraldean eta industria hegoaldean politika eta borondate politiko desberdinek eragin dutela azpimarra daiteke.

Horrez gain, lurralde antolaketari dagokionez, udalerri eragileak zein diren eta hauen eragina aztertzean, ohar daiteke Iparraldeko Pirinioetan udalerri eragile gehiago direla Nafarroa Garaiko Pirinioetan baino. Iparraldeko zatian udalerri gehiago bada udalerri eragile baten eraginpean, hau da, zerbitzu, administrazio, komertzio eta lan eskaintza minimo bat eskuragarri dituztela. Diferentzia horrek erakusten du Iparraldeko Pirinioetan udalerri eragile ttipi baina gotorrak bultzatuak izan direla; Nafarroa Garaian, aldiz, udalerri eragile guttiago baina handiagoak, dena biltzen dutenak. Nafarroa Garaian, horrez gain, Iruñean kontzentratzen da kasik eskaintza guzia, Nafarroa Garaiko Pirinioetako udalerriak honen menpe jarriz.

>> Funtsezko ekonomia jarduera laborantza da lurralde osoan, eta osagarri moduan, turismoa. Ez al dago beste aukerarik? Industriak ba al du tokirik?

Ekonomia mailan azpimarratu behar da hala ere eraikuntza sektoreak, bereziki Iparraldearen kasuan, bere garrantzia duela, ofiziale ttipi anitz badelako. Higiezinen krisiak eta Europako muga ezeztatzeek eragiten dizkieten zailtasunak izanik ere, landun anitzek eraikuntzan jarduten dute.

Industriari dagokionez, Nafarroa Garaiko Pirinioetan industriak bere lekua du, industriako langile anitz bada, bereziki lurraldearen mendebaldean. Egia da, industria Iparraldean eta lurraldearen ekialdean guttiago presente dela. Industriak izan dezake toki bat mendialdean, baina mendialdearen mugen eta azpiegitura eta zerbitzu eskaintza apalagoen ondorioz, industrientzat eta enpresaburuentzat eremu urbanoetan plantatzea errazago agertzen da.

Hala ere, teknologia berriekin, gero eta errazago da mendialdean plantatzea, horrek muga batzuk gainditzea eta lan anitzagoak mendialdetik egin ahal izatea ahalbidetzen duelako.

>> Populazioa, eskasa izateaz gain, zahartzen ari da. Gazteak kanpora doaz. Zein da soluzioa gainbehera hori gelditzeko? Immigrazioak lagundu al dezake?

Immigrazioa bultzatu aurretik, lekuko gazteei herrian bizitzeko aukerak eman behar zaizkie, ez daitezen kanpora joan. Gazte ainitz herritik doaz ikasketentzat eta ez dira itzultzen, mendialdean den lan eskasa eta ez ainitzagatik. Badira ekimen desberdinak gazteek herrian lan egin ahal izan dezaten. Adibidez, Xiberuan Azia elkarteak eta Baxe Nafarroan Euskaldun Gazteriak GALT (Gazteendako Aurrezkirako Lekuko Taldea) tresna martxan jarri dute. Gazteak herrian beren enpresa sortzen edo baten segida berriz hartzen laguntzea du helburu. Elkartasunezko diru bilketa baten ondotik, proiektu bat duten gazteei interesik gabeko maileguak egiten zaizkie, hauek urte batzuk berantago zama itzultzen dute eta jendeak dirua berreskuratzen du. Iduritzen zait hau bezalako ekimenekin eta botere publikoen borondate politikoarekin gazteek herrian lana ukan dezaketela kanpora joaterik izan gabe.

Gero azpimarratzekoa da beste gai batzuetan ere indarrak egitekoak direla gazteek mendialdean bizitzen segi dezaten; adibidez, garraio sare publikoa hobetzea, teknologia berrien eskuragarritasuna zabaltzea, gazteendako etxebizitza eskaintza proposatzea… Lana faktore nagusia da baina ez bakarra.

>> Mendebalde eta ekialdearen artean gorabeherak daude. Ekialdeko bailarak (Zaraitzu, Erronkari eta Larraine inguruak) daude egoera txarrenean. Nondik dator desoreka hori?

Desoreka hori batez ere lotua da eskualde horiek hiri eta udalerri nagusietatik urrun kokatzen direlako. Lan zerbitzu eta komertzio guneetatik urrun dira, eta azpiegitura guti duten eskualdeak dira. Mendebaldean diren udalerriak, aldiz, eremu urbanoetatik, Iruñea edo euskal kostako hirietatik hurbil izanki, han aurkitzen den eskaintza zabalaren eskuragarritasun hobea dute. Distantziak ekialdeko udalerrietan baino apalago dira hiriguneetara heltzeko.

Ekialdeko udalerrien urrun izate horrek jendea hor mantentzea zailtzen du, baita erakartzea ere. Zerbitzu eta komertzio eskaintza bat aski hurbil izatea beharrezkoa da jendea udalerri batean bizi ahal izateko. Urrun izate horrek dakarren populazio galerak ondorio desberdinak ditu: ekialdeko ibarretan jende guttiago da, beraz populazio zaharrena da hor gelditzen. Etxe huts gehiago bada, zaharren menpekotasun handiagoa da…

>> Ikerketaren arabera, egoera orokorra negatiboa dela dirudi. Ba al da itxaropen zantzurik?

Bai, ikerketak egoera aski negatiboa aintzinera ematen du. Zenbakiek objektiboki errealitatea zein den erakusten dute. Hala ere, nire lanaren aurrehitzan azpimarratzen dudan bezala, lan hori datu kualitatiboetan oinarritu balitz (hau da, mendialdean bizi den jendea galdezkatu banu), egoera bestelakoa, ez hain negatiboa, izango zela uste dut. Sozioekonomikoki errealitate aski iluna agertzen bada ere eskualdeen arabera, mendialdean jendea bizi da eta ez dut uste hain gaizki bizi garela errango zutenik. Beti izango da mendialdeko bizian hobekuntzak ekartzeko beharra, baina mendialdean bizi nahi duen jendea badela segur naiz. Jende hori beti borrokatuko da mendialdean bizi eta ongi bizi ahal izateko, mendialdeak dakartzan abantaila eta hertsadurekin batera. ●

http://www.beha.eus/eu/blog/1022

Konpaneko zubia

Konpaneko zubia inauguratu dute 

Ttipi-Ttapa 2015-09-17 08:31   GIZARTEA  BORTZIRIAK  BORTZIRIAK: BERA

1736an eraiki zen eta auzolanean zaharberritu du herritar talde batek

Berako Illekueta auzoan dagoen Konpaneko zubiak itxura ederra hartu du, joan den urteko ekainetik honat 15 beratarrek  auzolanean egin dute lanaren ondorioz. 

Illekuetako txupinazoan zubia inauguratzeko aprobetxatu dute.

  Ikusi handiago |  Argazki originala

Konpaneko zubia noiz egindakoa zen ez zekien inork orain arte xuxen, baina Nafarroako Artxibo Orokorrera egindako bixitek emaitza eman dute azkenean eta ikasi dute zein urtetan eraiki zen: 1736an egin zuen Lucas Larzabalek, garai hartako 156 pesoren truke. 1736ko irailaren 15ean eman zioten obra egiteko ardura eta urriko azken egunerako bukatu behar zuen. Lana zuzen bete zuela ageri da urte hartako azaroaren 30eko agiri batean.

Egitura aldetik ongi zegoen, arkua bikain, baina harriaren gainetik porlanezko paretak eginak zituen eta horrek aunitz itsusten zuten.

San Miguel zubian egindako lan bikainaren ondotik, erretiratu lan talde beretsuarekin harremanean jarri ziren Illekuetako auzotarrak eta iazko ekainean hasi ziren lanean. Materiala eta harriak Udalak jarri ditu. Batez ere zubiaren petrilak eta errekaren bi aldeko paretak moldatu dituzte eta horrekin batera, iturri berezi bat ere prestatu dute, 1640. urtean eraikitako Konforbaitako arraska aprobetxatuz. Arraska zutik jarri eta ura sartu dute orain.

Illekuetako auzotarrak kontent daude lanaren emaitzarekin.

Alternatiba

Baxe Nafarroa bere Alternatibarako prest

Urriaren 10 eta 11n Donibane Garazi alternatiben bilgunea bilakatuko da. Asteburuan zehar iraganen diren animazio eta erakusketek alternatibak gauzatzen ahal direla frogatuko dute, baina batez ere eguneroko bizian martxan jartzen ahal direla erakutsiko dute.

www.kazeta.eus / ARGITXU DUFAU|2015/09/15|

Baionan edo Zokoan iragan ondoren, urriaren 10 eta 11n Alternatiba herrixka antolatuko dute Donibane Garazin. "Larunbatean gaur egungo egoera aztertuko dugu, jakiteko zeintzuk diren aterabideak, eta igandean, berriz, arlo guzietan alternatibak plantan jartzen ahal ditugula frogatuko dugu", azaldu du antolatzailea den Xabier Harlouchetek.

Nahiz eta Bizi mugimendua Baionan sortu den, ingurumenaren aldeko ekimenak Europako herrialde askotara hedatu dira. Euskal Herrian anitzak dira sortutako iniziatibak eta horien artean Bizi Barnekalde atzematen da. Hogei pertsonek osatzen duten taldea duela urte bat sortu zen eta gaur egun berrogeita hamar bat laguntzaile ditu.

Ostiralero, kideak 20.00etatik 22.00etara elkartzen dira eta Harlouchetek azaldu duenez, animatu nahi diren guziak ongi etorriak dira. Hain zuzen ere, urriko ekimenarentzat 150 laguntzaile behar dituztela azaldu du. "Jadanik batzuek izenak eman dituzte", gehitu du.

Cop21 iragan baino lehen, Bizi taldeko kideek herritarrak ingurumenaren aldeko neurriekin sentsibilizatu nahi dituzte eta batez ere, aldaketa klimatikoaren ondorioak azaldu nahi dizkiete. Horretarako, urriaren 10ean, 17.30etan gaiari lotutako hitzaldi batek Alternatiba herrixkari hasiera emanen dio. Ondotik, tokiko produktuak proposatzeaz gain, hitzaldi bat eta desfile bat prestatuko dituzte.

Alternatibekin bizi

Asteburuan zehar adin guziei zuzendutako ekimenak proposatuko dituzte, adibidez: kontzertuak, dantza ikusgarriak eta ipuin kontalariak. Igandean, parte hartzaileek beren lekukotasunak islatzen ahalko dituzte hamar bat gunetan. "Ez da bakarrik teoria izanen, alternatibak ere praktikan aurkeztuko ditugu", azaldu du antolatzaileak.

Baxe Nafarroan ekimena antolatzeko, taldeak lurraldea aztertu du eta bertan lantzen ahal diren arloak hautatu ditu. "Arlo eta eragile bakoitzak desmartxetan parte hartzeko helburua dugu. Ez dugu egun bakar batean gelditu nahi, alternatibekin bizi behar da", aipatu du.

Labrit-Redin

la construcción aparece en los planos de 1794

El Ayuntamiento reconstruirá el puente de madera que unía en el siglo XVIII el frente amurallado de Magdalena con el Baluarte Bajo de Guadalupe y los fosos

Con esta actuación a final de año se habrá completado la imagen original de ese frente,
uniendo circularmente los bastiones de Labrit y Redín

AYUNTAMIENTO DE PAMPLONA - Viernes, 11 de Septiembre de 2015 - 

Imagen del proyecto del puente de madera que el Ayuntamiento reconstruirá en el frente amurallado de Magdalena con el Baluarte Bajo de Guadalupe y los fosos. (AYUNTAMIENTO DE PAMPLONA)

PAMPLONA. En los planos de 1794 consta la existencia en Pamplona de un puente de madera, construido de forma provisional en un momento tardío del diseño de la fortificación, una estructura que unía los baluartes de Labrit y el del Redín. Salvaba la distancia entre ambos bastiones desde el final del camino extramuros al que se sale por la caserna del Labrit –una “puerta” extraoficial de la muralla- y la zona más pegada a la muralla del Baluarte Bajo de Guadalupe. Su función era meramente militar porque, además de comunicar el Frente de Magdalena y el Frente de Francia, permitía que los soldados que se hallaban en los fosos del Portal de Francia pudieran acceder también al Baluarte Bajo de Guadalupe en caso de ataque.

Tras la rehabilitación del Frente de Magdalena y el hallazgo de los mechinales y apoyos de piedra originales del puente, el Ayuntamiento de Pamplona en colaboración con los arquitectos Marta y Miguel Monreal Vidal ha preparado un proyecto para recuperarlo con su estructura inicial y su imagen histórica. Según el proyecto esta es una oportunidad que no se da en ningún otro punto de la ciudad y es, además, “la imagen visual más adecuada para la zona”.

El uso del recuperado puente será ciudadano, ya que su construcción permitirá realizar un camino circular entre ambos bastiones. Este elemento contribuirá, además, a mejorar la accesibilidad a la parte antigua de la ciudad, desde la entrada del Camino de Santiago, conciliando los usos del patrimonio fortificado con el entorno de Arga, zona de interés paisajístico. La actuación cuenta con un 65% de financiación europea a través del Fondo Europeo de Desarrollo Regional (FEDER).

Un puente “volado”, anclado sobre la muralla
El diseño de este puente, reconstruyendo el del plano del siglo XVIII del ingeniero Antonio Hurtado, se basa en un sistema de “vigas en vuelo”, único en el recinto amurallado de Pamplona. En el trozo de lienzo que se aprecia entre el final del paseo extramuros y el Baluarte Bajo de Guadalupe, se ven tres huecos. Allí irían encajadas tres grandes escuadras de madera de (jácenas o vigas principales) que soportarían una estructura de dos niveles: en un primer nivel vigas colocadas longitudinamente entre los dos estribos del puente y que formarían una cuadrícula con las escuadras en las que se apoyan y, sobre ellas una superficie continua que sería la que apreciaría el paseante. Toda la madera sería de roble, cepillada y proveniente de explotaciones sostenibles.

La inserción de las escuadras en el lienzo se haría como en el puente original pero con anclajes ocultos a través de varillas de acero y resinas, para garantizar su estabilidad. Para rematar con seguridad el elemento se instalaría una valla de protección lateral similar a la que existe en un plano que refleja el diseño de puente de la Puerta del Socorro de la Ciudadela. Según los estudios históricos aunque este diseño concreto es 30 años posterior al de la estructura que se va a ejecutar, sigue siendo válido. Pese a que parte del puente del baluarte en origen sería levadizo, el Consistorio ha apostado por dejar una estructura permanente, aunque completamente desmontable que, además, presentará un cerramiento del mismo material y estilo en su acceso al Baluarte Bajo de Guadalupe para permitir regular el paso.

Un entorno arbolado e iluminado
Tras la finalización del Plan Paisajístico de la zona el entorno del futuro puente es un espacio ajardinado en la base del Frente de la Magdalena, con árboles y laderas de césped. En el momento de la ejecución del plan se actuó sobre la masa arbórea para sanearla, aclararla y evitar que los ejemplares más próximos a la muralla pusieran en peligro su estabilidad. Entre los nuevos árboles plantados hay hayas, arces, serval blanco, árbol del hierro (Parrotia persica) y cornejo florido, una combinación que busca colorido y variedad en el paisaje con el paso de las estaciones.
El puente no tendrá ninguna iluminación especial, salvo la ornamental del propio frente amurallado que se mantiene en invierno hasta las 22 horas y en verano hasta la 23, como el resto de la iluminación de ese tipo.

Financiación europea
Este viernes termina el plazo de presentación de ofertas de las empresas especializadas en restauración patrimonial, ya que éstas deberán enfrentarse al tratamiento de los sillares donde se anclarán las grandes escuadras. Las empresas requerirán contar también con carpinteros que puedan reproducir la estructura en madera de roble. El procedimiento ha sido realizado por invitación.
El presupuesto inicial de ejecución es de 44.893 euros y cuenta con financiación de la UE a través de los Fondos FEDER, dentro del Programa Operativo de Cooperación territorial España-Francia-Andorra 20017-2013. La UE se hará cargo del 65% del importe y el Consistorio del 35% restante. Según los términos especificados en el pliego de características del contrato, la estructura podría estar en uso a finales de año.

Mercaderes navarros XVI

El Gobierno de Navarra publica el libro

“Mercaderes navarros en Europa (siglo XVI)”

miércoles, 22 de julio de 2015

Analiza una etapa brillante del comercio navarro con los mercados de Francia, Países Bajos y Brujas, basado en la exportación de lana y la importación de textiles y artículos exóticos y de lujo

Portada del libro. ( ampliar imagen ) 

Este comercio mercantil consistía, esencialmente, en la exportación de lana (aunque también salían, en pequeñas cantidades, hierro en barras o planchas, elaboradas en las ferrerías del noroeste de Navarra, hacia Aragón y algunos lugares de la vertiente pirenaica francesa. También hubo algún envío de azafrán desde el bajo Aragón, caro, pero muy apreciado en Flandes, y regaliz, ambos usados en cocina y farmacopea.

La importación lo era fundamentalmente de textiles y artículos exóticos y de lujo. De retorno de Francia y de Flandes se importaba también pescado seco, plomo, cobre y estaño en bruto, así como objetos elaborados con ellos: pastel, cera, papel, especias, cuadros y muy diversos objetos domésticos de lujo y exóticos.

Los puertos utilizados eran los de Pasajes de San Sebastián y, en menor medida, el de Bayona, y los materiales se trasladaban en navíos vascos, cántabros y franceses.

Describe previamente la organización del ganado ovino en Navarra y explica la importancia de la superación de una etapa medieval de arrendamiento de pastizales y venta de lana a ganaderos y comerciantes ajenos, que pasa, a fines del siglo XV, a otra de aprovechamiento directo por los propietarios y mercaderes autóctonos. Esto favoreció a su vez el creciente desarrollo del ganado ovino, el alza de los precios de la lana y el nacimiento de un próspero comercio exterior.

Galería de mercaderes

Dicho comercio propició la formación de un grupo de grandes mercaderes, cuyas características económico-sociales se describen ampliamente (tanto su mentalidad, como su quehacer, usos y prácticas profesionales, sus caudales, sus rasgos sociales, su status dentro de Navarra y su relación con extranjeros).

Una buena parte de la obra presenta una galería de más de medio centenar de estas familias mercantiles de Navarra y al estudio biográfico de sus miembros.

El libro es el nº 128 de la serie Historia y se han editado 500 ejemplares, que ya se han puesto a la venta a un precio de 15 euros.

http://www.navarra.es/home_es/Actualidad/Sala+de+prensa/Noticias/2015/07/22/Mercaderes+navarros+en+Europa+sXVI.htm

(resumen)

Ekonomia

"Ekonomia"-ren agiri berria irakurgai".


www.elinberri.eus

Banka

"Banka eskualdeko Meatzeko lepoan, miaketa lanetan ari da Eusko Arkeologia elkartea 2012az geroztik. Lehen arrastoen arabera, kobre meategi bat izan da antikitate garaian 1200 metrotan kokatzen den mendi tontor huntan. 90 metroko galeria bat atxemana izan da kobre-zain bati buzuz zoana. Horren ondoan diren terrazek erakusten dute aktibitate handia izan zela eskualde hortan,. Hauek denak miatzekoak gelditzen dira ondoko urteetan. Kanaldudek galeriaren barnean sartzeko plazerra izan du Gilles Parent Eusko Arkeologia elkarteko kidearen laguntzarekin".

Bideoa ikus:

http://www.kanaldude.tv/Meatzeko-miaketak-Erromatarren-lekuko_v3962.html

2015-9-9

Carlos III

Gobernó el Reino de Nafarroa entre 1387 y 1425

Carlos III de Navarra
creó una corte medieval lujosa
"para transmitir prestigio y poder"

La medievalista Merche Osés Urricelqui
contabiliza en casi un 23% los gastos de la corona destinados al ajuar

Epígrafe Peilliteria que recoge las compras de pieles.

AGN, Reg. n. 207, fol. 120v. Año 1390.

El rey Carlos III, que gobernó Navarra entre 1387 y 1425, creó una corte lujosa, hasta el punto de destinar en el año de su coronación casi el 23% del presupuesto de la Corona a gastos suntuarios, con el fin de transmitir "su prestigio y poder".

Así lo recoge una tesis doctoral, leída en la Universidad Pública de Navarra por la licenciada en Historia Merche Osés Urricelqui (Estella, 1976), que ha estudiado el ajuar de este monarca, perteneciente a la dinastía de los Evreux y apodado el Noble.

La investigación se centra en "los modos de vida de la corte regia navarra en el período de su mayor esplendor, que se sitúa en el tránsito del siglo XIV al XV", según Merche Osés.

Para ello, cobra un especial relieve lo que se engloba bajo la etiqueta de ajuar, definido como "todo el conjunto de objetos y manifestaciones vinculados a la vida cortesana: tejidos, pieles, ropas, calzado, joyas, piezas de vajilla, armas, etc.".

Para su estudio, Merche Osés se ha basado en los Registros del Tesorero, conservados en el Archivo Real y General de Navarra, donde "anualmente se anotaban, de forma sistemática, las cuentas de la Casa real".

También ha analizado la importante obra iconográfica y escultórica de estos siglos y las colecciones de piezas suntuarias, aunque escasas, de los distintos museos, que ayudan a recrear la vida cortesana.
"No son muchos los ejemplos artísticos conservados en Navarra para esta época, por lo que la mayor parte de las representaciones corresponden a fuentes francesas, con las que hay una gran similitud", apunta la autora de la tesis, titulada 'Poder, simbología y representación en la Baja Edad Media: el ajuar de la corte de Carlos III de Navarra (1387-1425)' y que ha sido calificada con sobresaliente 'cum laude'.

EL DÍA A DÍA DE LA CORTE

El análisis de las compras ha permitido conocer el día a día de la familia real y de la corte: "en qué tejidos y colores confeccionaban las ropas que vestían, cómo eran esas prendas, las joyas que lucían, las pieles, la ropa de casa, la vajilla que utilizaban en la mesa, etc." y, sobre todo, "en qué ocasiones y con qué finalidad las lucían".

"Todo ese ajuar, tanto textil como de materiales preciosos, implica unas formas de vida, unos usos y costumbres de las capas elevadas de la sociedad, y una forma de representar el poder regio ante sus súbditos y los reinos vecinos, es decir, implica una escenografía, y un ceremonial", indica la medievalista.

Además, este es el momento en que surge la moda, fruto de los intercambios, contactos y viajes que los monarcas y sus emisarios realizaron, añade. "El pequeño reino de Navarra no se quedó atrás y recibió influencias de la moda francesa, inglesa y castellana, al igual que ella también pudo ejercer cierta influencia hacia otros reinos: es el caso de la prenda denominada hopalanda, una vestidura amplia y llamativa, que, con un origen borgoñón, llegó a Navarra y, al parecer, de aquí se extendió a otros reinos peninsulares".

El propósito de la adquisición de todas esas piezas suntuarias se vincula con "la manifestación de la realeza misma, con la transmisión de su prestigio y su poder; con la insistencia en la presencia del monarca en un reino de larga tradición de ausencias regias". "Carlos III trataba así de reconstruir la imagen de la realeza con la creación de una escenografía de lujo y boato en que se desarrollaban las ceremonias cortesanas, que proyectaban la propaganda política del monarca", sintetiza.

EL LUJO COMO GRANDEZA

Lo que el rey Noble puso de manifiesto, "algo general a todas las monarquías de los siglos XIV y XV", fue "la convicción de que el lujo y la magnificencia eran imprescindibles para declarar la grandeza de la monarquía, y las diversas ceremonias relacionadas con el rey, como bautizos, bodas, torneos, nombramiento de caballeros, coronaciones y funerales, resultaban el escenario adecuado para mostrarlo".

"La arquitectura en la que se circunscriben estas ceremonias, los palacios, catedral, iglesias o calles de las ciudades, presentaba un espectáculo permanente, ya que era la ocasión perfecta de lucimiento, pompa y exhibición del honor, el rango y la dignidad de cada uno de los miembros de la familia real", aclara Merche Osés.

El "deslumbrante espectáculo visual de lujo y colorido, además de auditivo", se impregnaba en la retina del espectador: súbditos, mensajeros, diplomáticos y soberanos de otras cortes vecinas. "La aparición del rey debía de ser majestuosa y sorprendente -comenta Osés-. No hay que olvidar que Carlos III había estado presente en algunas de las ceremonias de la corte francesa, o en las más austeras de Castilla y la Corona de Aragón, y las conocía de primera mano. Este príncipe de sangre francés, aunque soberano de un reino ibérico, brindaba a Navarra la ocasión de participar en encuentros internacionales, recepciones y fiestas, según las modas de las cortes más importantes del momento, con las que estaba emparentado: Valois, Berry, Borgoña y Trastámara".

Desde su llegada al trono navarro, el rey se rodeó de "signos y ocasiones cotidianas de expresión de esa majestad, que se fueron desarrollando en los espacios que construyó o mejoró para ello, como la Catedral de Pamplona y el Palacio de Olite, entre otros".

LAS COMPRAS, EN ZARAGOZA Y BARCELONA

Merche Osés analiza los mercados donde se adquiría el ajuar (los principales, Zaragoza y Barcelona); los mercaderes (con una fuerte presencia de navarros, el 53% del total, frente a los extranjeros, un 31%, sobre todo, de la Corona aragonesa); el total de lo invertido, que suponían el 10% de los gastos de la corte y "aumentaban considerablemente ante las ceremonias regias llegando al 22,7% en el año de la coronación del rey, en 1390"; y los artesanos que trabajaron en el diseño y confección de las lujosas piezas.

"Entre ellos, se encontraban algunos de los más afamados artistas del momento venidos de lejanas tierras, lo que demuestra un gran cosmopolitismo en la corte navarra. Es el caso del escultor Johan de Lome, que realizó en la Catedral de Pamplona el hermoso sepulcro de aires franceses del rey Carlos III y Leonor, que marcó un hito en la escultura funeraria navarra -explica la historiadora-. Todos ellos elaboraron un extraordinario arte efímero, que enalteció los actos presenciados por buena parte de los habitantes del reino y de personalidades procedentes de otros lugares".

En definitiva, el vestido y el ajuar doméstico "traspasaban la frontera de lo material para adentrarse en el espacio de los símbolos, y, a partir de ahí, se convertían en un instrumento prioritario para mantener a cada uno en su lugar y reforzar la magnificencia del poder real, además de para proyectar un mensaje cuyo código la sociedad de su tiempo conocía", concluye la nueva doctora en Historia.

www.noticiasdenavarra.com
14-9-2015

Odei

"Odei"-ren agiri berria irakurgai".

www.elinberri.eus

Xalbador eguna

Xalbador Egunak Zubikoa eta Errezil bertsolariak omenduko ditu

www.kazeta.eus|2015/09/07|ador

Xalbador Eguna urriaren 10ean eta 11n egingo da Urepelen, eta Fernando Aire Xalbador bertsolari zenarekin batera, Ximun Ibarra Zubikoa eta Juan Joxe Eizmendi Errezil bertsolariak gogoratuko ditu. Deiadarra elkarteak eta Euskaltzaindiak antolatu dute eguna.

Kalakan taldearen kontzertuarekin hasiko da egitaraua urriaren 10ean. Biharamunean, Xalbadorren etxolara mendi ibilaldia egingo dute goizean. Ondoren, Zubikoa eta Errezil bertsolariei buruzko mahai-ingurua egingo dute. Bertso saioan, Amets Arzallus, Sebastian Lizaso, Juan Joxe Eizmendi Loidisaletxe eta Jose Luis Gorrotxategi jardungo dira.

Benito García Calvo

HOMENAJE A BENITO GARCÍA

EN LA FACHADA PRINCIPAL

Fotografía de la familia García Resano

El Gobierno de Navarra va a homenajear este mes a los 34 empleados de la Diputación Foral fusilados durante la Guerra Civil, entre ellos el caminero de Olite/Erriberri Benito García Calvo, asesinado en 1936.

            El ejecutivo ha iniciado contactos con los familiares y asociaciones memorialistas para colocar una placa con sus nombres en la facha principal del Palacio de Navarra de la Avenida de San Ignacio, un acto que estará presidido por Uxue Barkos.

            Benito García Calvo, militante de Izquierda Republicana, era jefe de camineros de la Diputación de Navarra cuando, tras el golpe de estado, fue detenido y llevado a Marcilla para ser asesinado junto a otros olitenses.

            La familia de Benito también perdió a uno de sus hijos, Félix García Resano, fusilado en El Perdón después de pasar por la prisión de Pamplona y, además, a otra de sus hijas la humillaron cortándole el pelo al cero en la Plaza.

furrusena.blogspot.com
7-9-2015

20 septiembre 1908ko irailak 20

Gaurko egunaz, baina duela 107 urte,
Pablo Sarasate hil zen.

Tal día como hoy, pero hace 107 años,
falleció Pablo Sarasate.

Alesbes-Villafranca

DÍA DE LA MEMORIA HISTÓRICA

Tras celebrar sus fiestas patronales, Villafranca-Alesbes

acogerá el sábado 26 de septiembre el Día de la Memoria Histórica,

que en la presente edición se limitará a un solo acto, que tendrá lugar en la Casa de Cultura

Intervendrá el escritor e historiador local Víctor Moreno,

y se proyectará la película "La Buena Nueva".

El acto terminará con un lunch y un café.

gerindabai.blogspot.com
14-9-2015

Olite/Erriberri 1890

RUINAS DEL CASTILLO DE OLITE

A FINALES DEL SIGLO XIX

El artista Max Junghändel fotografió

las ruinas del Palacio Real de Olite/Erriberri hacia 1890,

una imagen que se ha podido ver en la la exposición programada en la Biblioteca Nacional de Madrid

sobre monumentos captados por la cámaras en el siglo XIX.

furrusena.blogspot.com
6-9-2015

Ekonomia

"Ekonomia'-ren agiri berria irakurgai".


www.elinberri.eus

Lakarra

Lakarrak haurzaindegi euskalduna izanen du

Lakarrako Apezetxea etxean euskal haurtzaindegi bat sortzeaz gain,

bost bizitegi eraikiko dituzte.

Lanak hemendik urte eta erdira bukatu beharko lituzkete.

IURRE BIDEGAIN|

Gamarte eta Lakarrako herriek, Lakarrako Apezetxea etxean haurtzaindegi bat eta bizitegi sozialak eraikitzeko ideia bultzatu dute. Office 64 elkarteak etxebizitzak kudeatuko ditu eta Garazi-Baigorriko herri elkargoak berriz, haurtzaindegia. Hautetsien artean eztabaida sortu duen gaia da; zentro guzientzat haur aski dagoenez zalantza bizirik dago.

Lakarrako auzapeza den Jean Claude Ibargarayk esplikatu duenez, duela bi urte proiektu hunen ideia ukan zuten. Herri elkargoarekin harremanetan sartu ondoren, Familia Alokairuen Kutxarekin (CAF) hitz egin zuten. Azken hunek hunkituak izanen diren herrietan inkesta bat egitea proposatu zien. "Inguruko enpresen iritzia galdegin dugu, jakinez Gamarten Pago 64 eta Elizaldia enpresetan ama anitz badirela, interesatuak izaiten ahal ziren", zehaztu du auzapezak. CAFek galdetegien analisia egin eta bidezkoa zela ikusi zuen.

Memento berean, Garazi-Baigorriko herri elkargoak lau emaztek osatutako elkarte baten proposamena jaso zuen. Horiek ere haurtzaindegi bat sortzeko xedea zuten; baina Donibane Garazi aldean. Azkenean, herri elkargoak Lakarrakoa onartu duenean, elkarte horri haurtzaindegiaren kudeaketaz arduratzea proposatua izan zaio. "Mementoz ez dakigu nor okupatuko den; ez da definitua", azaldu du Ibargarayk.

Haur aski?

"Uharte Garazin eta Izuran ere haurtzaindegiak badira, beraz zalantza da ea haurrak denentzat izanen direnez", esplikatu du Garazi-Baigorriko herri elkargoko lehendakari ordea den Pierre Eyherabidek. Horren ondorioz, herri kontseiluan egindako bozketan "hautetsi frangok zuri bozkatu dute".

Lakarrako auzapezak lanak hemendik urte eta erdira bukatuko dituztela esplikatu du. Orotara 200.000 euroko aurrekontua izanen duen proiektua da. Ibargarayren arabera, horietariko 128.000 euro CAFek eskainiko ditu.

www.kazeta.eus
2015-7-30

Certamen de foto nocturna

Molinos en la Gerinda, foto Omar Huerta

Olite/Erriberri acogerá el primer “Congreso de Fotografía Nocturna, Larga Exposición y Lightpainting” que el sábado 24 de octubre se celebrará con la participación de fotógrafos de Barcelona, Madrid, Gipuzkoa y Navarra.

            La iniciativa, que impulsa el vecino Omar Huerta, contempla conferencias y proyecciones. Además, está previsto colgar dos exposiciones, una en el bar los Lebreles y otra en el Castillo con imágenes de los ponentes invitados.

            Los organizadores anuncian sorteos de material fotográfico y demostraciones de iluminación de escenas en el Palacio Real, así como una salida nocturna a un despoblado. A parte de Omar Huerta, los fotógrafos participantes serán los pamploneses Amadeo Urdiain e Iñaki Tejerina, Flashes en la noche de Madrid, Dark red team de Gipuzkoa y Carles Calero de Barcelona. 

furrusena.blogspot.com
29-7-2015

Nafarroaren historia

"Nafarroaren historia'-ren agiri berria irakurgai".


www.elinberri.eus

Peio Otano

Antzinako musikaren astea abiatu zuten atzo Lizarran (Nafarroa). Ekitaldien artean dago Peio Otanok (Iruñea, 1968) gaurtik aurrera emango duen dantza ikastaroa. XVI. mendekoak dira erakutsiko dituen dantzak, Frantzia iparraldekoak, eta Thoinot Arbeauk 1589an Orchesgraphie bilduman jasotakoak.

Ikastaroa areto dantza egitea bezala da, baina XVI. mendera bidaiatuz?

Bai, areto dantzak. Zeren dantza hauek ez zituzten gizaki guztiek dantzatzen. Bereizi behar dira alde batetik handikiak edo jauntxoak, eta gero laborantzan-eta ibiltzen zirenak. Jauregietan ibiltzen zirenek dantzatzen zuten. Areto dantzak edo jauregi dantzak, beraz.

Ikastaroa, baina, guzientzako da. Justizia egin da?

Ideia polita da, bai. Thoinot Arbeauk XVI. mendean dantza batzuk idatzi zituen, pertsona haientzakoak. Baina mendeak pasatu ahala, gaurko ikuspegitik berregiten ditugu. Edonor gertura daiteke. Baina, segur aski, dantza horrekiko nire maila ez da izango garai hartakoa.

Dantza zahar hauek ez ditugu tradizionalen zakuan sartzen.

Gure garaitik ikertuz egin daiteke halako konparazio bat, baina bide ezberdinak dira. Bilduma honetan badira dantza batzuk, eta bat bereziki, euskaldun batentzat oso argia dena: Branle de sabots. Dantzaren deskribapenari eta musikari erreparatu, eta gure ipurdi dantzarekin alderatu, eta ikus daiteke lotura. Baita dantzak eratzeko moduan, barnean duten prozesuan ere Baina bi mundu diferente dira.

Ikastaroko dantzak Euskal Herrian egiten ziren?

Ez dakit nola dantzatzen zen Euskal Herrian XVI. mendean, eta uste dut inork ez dakiela. Baina badakigu liburuko branleak eta gure jauziak, mutil dantzak edo soinu zaharrak, oso gertu daudela musikaren eta dantzaren egituraketan.

Hemengo jauntxoek izanen zuten dantzarik, pentsatzen dut.

Izango zuten, seguru. Paueko gazteluan Nafarroako erregeen garaian ballet bat egin zen. Zer eta nola? Auskalo. Gero, bai, datu zehatzagoak daude XVIII. mendean, baina XVI.a burutapenen mundua da.

Zer funtzio betetzen zuen dantzak?

Gaur egungoa [irriak]. Ongi pasatzeko, ligatzeko, harremanak sakontzeko... Bestalde, festa guztiek politika puntua dute, eta musikak eta dantzak zama handia zuten. Bada beste alde interesgarri bat: Italian XVI. mendean hasi ziren dantzariak musikaren gremiotik bereizten, beren esparrua sortu behar zutelako. Orduan hasi zen astiro-astiro zabaltzen dantza gorputzarentzako osasungarria delako ideia. Handiki bat bereizi behar zen, esaterako, lurrean edo arrantzan lan egiten zuen gizonarekin. Horretarako neurria gorputza zen. Dantza zen gortesau perfektuaren gida.

Zergatik galdu dira pabana eta gallarda dantzak?

Logikoa da gauzak galtzea. Baina gallardaren estiloa eta zeresana agian ez da galdu, jota batean ikus dezakedalako. Suerta daiteke gizona emakumearen aurrean azkarrago aritzea, adibidez. Edo breakdance batean. Badakit ez dela gauza bera, baina batean zein bestean gizonezko batek besteen aurrean bere ahalkera guziak azaleratzen ditu. Libertimendu birtuosoa da. Dantzaren funtsak jantzia aldatu du. Pabana bikoteko dantza da, solemnea. Orain ez da halakorik, baina prozesioak pabanak izan daitezke, edo Olinpiar Jokoetako desfilea.

Hil dira, baina batzuk ari zarete haiek berreraikitzen.

Diberti gaitezke beste jantzi batekin. Gure eguneko gizon-emakumeak gara, eta ditugun baliabide guziak gure onurarako eta plazererako erabiltzen ditugu. Joan gaitezke ere aitzin aroetara gozagarri gisa. Ikertzeko modu bat ere izan daiteke, gainera.

Barroko eta Errenazimentuko musikak badu toki bat: musika eskolak. Orduko dantzek beharko lukete tokiren bat?

Agian, bai. Bai Errenazimentukoetan eta bai barrokoetan, maila asko daude. Antzinako dantzen inguruko ideia murritza edo sinplea izaten da, ezjakintasuna dago. Nik izan dut aukera dantza hauek egiteko Madrilgo konpainia batean, eta esaten dizute: «Hau ez da ikastarokoa, hau dezente gehiago da; zaila eta polita».

www.berria.eus

2015-09-02